کێش | 450 g |
---|---|
جۆری بڵاوکراوە | چاپکراو |
جۆر | کتێب |
ژمارە لاپەڕە | ٢٢٨ |
نووسەر | هاشم ئەحمەدزادە |
بوار | ڕەخنە |
ISBN | 978-600-8912-47-7 |
چاپەمەنی | مانگ |
گێڕانەوەناسی
27,000 تومان
گێڕانەوەناسی بوارێکی گرنگی لێکۆڵینەوەی ئەدەبییە کە لە چەند دەیەی ڕابردوودا بە بەردەوامی لە پەرەسەندندا بووە. لەم نووسینەدا هەوڵ دەدەم تیشک بخەمە سەر لایەنە جیاوازەکانی ئەم چەمکە و سەرەکیترین تیۆرییەکانی پەیوەندیدار بەو چەمکەوە باس بکەم. تێگەیشتن لە وردەکارییەکانی چەمکی گێڕانەوەناسی دەتوانێت یارمەتیدەرێکی گرنگیی لێکۆڵەرەوانی بواری ئەدەبی کوردی بێت کە دەقە ئەدەبییە کوردییەکان بە شێوەیەکی زانستییانە هەڵسەنگێنێت و کارکردە پێکهاتەییەکانیان دەستنیشان بکات. هەروەها لەم نووسینەدا هەوڵ دەدەم نوێترین پێناسە و چلۆنایەتیی دەکارهێنانی چەمکی گێڕانەوەناسی شی بکەمەوە و ئاماژە بە هێندێک لەو بیرمەندانە بکەم کە بیرۆکەکانیان بوونەتە هەوێنی بیچمگرتنی چەمکی گێڕانەوەناسی و کارکردە بەربڵاوەکانی لە بەستێنی تیۆریی ئەدەبی و شیکاریی دەقە گێڕانەوەییەکاندا.
2 لە ئەمباردایە
بەرهەمی پەیوەندیدار
-
دیوانی مەحوی
60,000 تومانبەردەستبوون: لە ئەمباردایەتەواو بووە
مەحوی؛ ناوی مەلا محەمەد و کوڕی مەلا عوسمانی باڵخییە. ساڵی ١٨٣٦ لە شاری سلێمانی له دایک بووە. حەوت ساڵان بووە خراوەتە بەر خوێندن. بۆ خوێندن چۆتە سنە و سابڵاغ. پاشان گەڕاوەتەوە سلێمانی و ئەوسا چووە بۆ بەغدا و ئیجازەی مەلایەتی لەوێ لە لای موفتی زەهاوی وەرگرتووە. ساڵی ١٨٦٢ گەڕاوەتەوە سلێمانی و بووە بە ئەندامی دادگا. ساڵی ١٨٦٨ بە هۆی کۆچی دوایی باوکییەوە دەستی لە کاری میری کێشاوەتەوە و بووتەوە بە مەلا. ساڵی ١٨٨٣ چووە بۆ حەج و لەوێوە چوووە بۆ ئەستەمبووڵ و لە ڕێگای پیاوماقووڵانی کوردەوە چاوی بە سوڵتان عەبدولحەمیدی عوسمانی کەوتووە. سوڵتان ڕێزێکی زۆری لێ دەگرێ و فەرمانی داوە خانەقایەکیان لە سلێمانی بۆ کردۆتەوە کە ئێستا بە «خانەقای مەحوی» بەناوبانگە. مەعاشێکیشی بە ناوی خزمەت کردنی هەژارانەوە بۆ بڕیوەتەوە. کە گەڕاوەتەوە بۆ سلێمانی تا مردنی لە تەشرینی یەکەمی ١٩٠٦دا هەر خەریکی دەرس وتنەوە بووە و لە یەکێ لە ژوورەکانی خانەقاکەی خۆیدا بە خاک سپێردراوە. زۆربەی شێعرەکانی حەزرەتی مەحوی ئاوێتەی عیرفان و فەلسەفەن و گەلێک وێنا و خەیاڵی ورد و ناسکیان تێدا بەکار هاتووە و زیاتر لە دوو قاڵبی غەزەل و قەسیدەدا هۆنراونەتەوە.
-
تەمی سەر خەرەند
30,000 تومانبەردەستبوون: لە ئەمباردایەتەواو بووە
ئەو هەموو شارانەی پڕن له دز و چەتە و پیاوکوژ و جوامێر، ئەو هەموو عاشقانەی دەمرن و ناگەن بە وەسڵی یار… ئەو ئەژدیهایانەی بەری ڕووباریان دەگرت و… ئەو هەموو سیمرخەی بەسەر شاراندا دەیان گەڕاندم… ئەو هەموو ساڵ و ڕۆژ و مانگانه… ئەو هەموو کەلاوە و کۆشکانه… من دەمزانی سینەی نەنکم گەلێ لەوە تەنگتره جێی ئەو هەموو مەملەکەتانەی تیا ببێتەوە… هەر بۆیه ئەوەنده گران بەسەر سەرمەوەیه… وەها گەمارۆی باڵا ساوا و کوڵەکەمی دا که ئیدی تەواو… من هیچم نەدەدی… هیچم نەدەبیست… هاژەهاژی چەمەکەی ناو خەرەندیش له هەردوو گوێمدا دەمرد و… دەخنکا… خۆیشم بەدهم قوڵپی هەنسکەوە هەناسه بە هەناسه… دەخنکام و… لە ناو تەمدا بزر دەبووم…!
-
پێدەشتی کارمامزە کوژراوەکان
35,000 تومانبەردەستبوون: لە ئەمباردایەتەواو بووە
…کە ئاوڕت دایەوە پێدەشتێکی پان و بەرینت بەجێدەهێشت، ڕووت وەک بەری دەست، بە ئاسمانەوەش، نزیک بەسەر سەرتەوە، قاژەقاژی دەیەها پۆلە ڕیشۆڵە کە خۆی دەدا لە هەزاران کاسیان دەکردی، هەر دەتوت بۆ مەرگ و دیلییەتی ئەو سەدەها ڕیشۆڵە بەندکراوەی ناو تۆڕەکەی سەر پشتی کەرە دێزەکەت دەیانقریشکاند، ترسایت لەوەی بە هێزی هەزارەها دەنووک و چڕنووک تۆ و دێزە و تۆڕی پڕ لە ڕیشۆڵە بە ئاسماندا هەڵفڕێنن، هێشتا گەڕەک لێتەوە زۆر دوورە، وای لەو گەڕەکە کۆن و پەڕپووتە، هەر دەڵێی کەچە جلێکە و لە هەزار لاوە پینە کراوە، لەوەدایە هەر هەموو پینەکانی لێک هەڵبوەشێن چونکێ خودا لە ئان و ساتی دروست کردنی پەلەی بووە و جەمسەری پینەکانی جوان بەسەر یەکەوە نەدووریوەتەوە، لە شارێکدا کە گوایە بەر لە هاتنی هەر هەموو پێغەمبەرەکان هەر هەبووە، نە بوومەلەرزەیەک ڕماندوویەتی، نە لافاوێک بردوویەتی، نە لەشکری تورک و عەرەب و عەجەم توانیویەتی ئەو قەڵا تۆکمە و بەرزەی بڕمێنێ، نە گڕکانێک سووتاندوویەتی و نە نەفرەتی یەکێک لەو پێغەمبەرانەش نغرۆی کردووە.
-
شانامهی کوردی ـ بهرگی یهکهم: ڕووسهم و زووراو
40,000 تومانبەردەستبوون: لە ئەمباردایەتەواو بووە
شانامەی کوردی یەکێکە لە چیرۆکە حەماسییەکانی زمان و ئهدهبیاتی کوردی و بە پێی لێکۆڵینەوەی بێھرووز چەمەنئارا ئەو چیرۆکە حەماسییە پێکھاتەیەکی سەربەخۆی ھەیە و لە بنەڕەتدا پێوەندی نییە بە شانامەی فارسییەوە. ئەم ساغکردنەوەیە نامەی دکتۆرای بەڕێز چەمەنئارایە و بڕیارە وەک یەکێک لە وانەکانی خوێندکارانی بەشی زمانی کوردی لە زانکۆی سنە بخوێندرێت.
ھەروەھا ئەم کتێبە بەرگی یەکەمی شانامەی کوردییە و کاک بێھرووز بڕیارە لە داھاتوودا بەرگەکانی دیکەی ئەم چیرۆکە ئامادە و پێشکەشی خوێندکاران و توێژەرانی تامەزرۆی ئەدەبیاتی کۆنی کوردی بکات. -
هیچ دۆستێک جگە لە چیاکان
50,000 تومانبەردەستبوون: لە ئەمباردایەتەواو بووە
پاش هەڵسەنگاندنەوە لەگەڵ وەرگێڕانی ئینگلیزی و دەقی فارسییەکەیدا بە دڵنیاییەوە ڕایدەگەینین کە دەقاودەقی وەرگێڕانە ئینگلیزییەکەیەتی و دەقێکی بێخەوشە و بێداخستن و بەپێز و بەچێژ لە د.ئەحمەدزادەی ئازیزە.
-
تەنگانە
16,000 تومانبەردەستبوون: لە ئەمباردایەتەواو بووە
ورمزخانی عێلبەگی ئەگەر بیزانیایە ئەو پەیکەرە بچکۆلە قوڕقوشمه، کەی و چۆن کراوتە گەردنی، گوێی بە زریزە ئاڵتوونەکەی نەدەدا، دەیپساند و بە ڕقەوە سەیرێکی دەکرد و دوور لە چاوی خێڵەکەی، بەودیو یاڵەکەدا فڕێی دەدایە دۆڵەکەوه؛ تا ڕۆژێک لە ڕۆژان کەس سۆراخی نەکا. ئەگەر دایکی، بیبی نێرگسی ڕەحمەتی بمایه، ڕەنگە ڕۆژیک لەو ڕۆژانەی کە ورمز بەسەر غوڵام سەردار، فەرماندەی لەشکری شای لە شان و شکۆ کەوتوودا دەینەڕاند و دەیگوت: «بە شا بڵێ، من، ورمزخانی عێلبەگی، کوڕی ئیمام قولیخانی کۆگیلۆ، لەو کاتەوە لە داوێنی دایکم بەر بوومەتەوە نەمزانیوە ترس چییه.»
-
وەنەوشە – کۆمەڵی بەرهەمەکانی محەممەد سدیق مەحموودی
38,000 تومان30,000 تومانبەردەستبوون: لە ئەمباردایەتەواو بووە
وەنەوشە بەرهەمی ساڵانی ١٣٣٥ تا ١٣٥٨ی هەتاوییە. ئەم کتێبە بەرهەمەکانی شاعیر وەکوو شیعرەکان و پەخشانەکانی دەگرێتەوە. هەر وەها قسەی شاعیران و نووسەرانی دیکەش سەبارەت بە بەرهەمەکانی ئەم کەسایەتییە و فەرهەنگۆکی هۆنراوەکان و پەخشانەکان لە خۆ دەگرێت.
-
کۆی چیرۆکهکان – شێرزاد حەسەن
30,000 تومانبەردەستبوون: لە ئەمباردایەتەواو بووە
خۆری دەم کەل لە پرتەقاڵێکی گەورە دەچوو، ئەو پرتەقاڵەی مناڵە داهۆڵەکان دیویانە و تامیان نەکردووە، ئەمجارەیان تۆزەکە زەڕکەفتی و… زەردەپەڕیش هەموو گەردیلەیەکی دادەگیرساند… دە داهۆڵە مناڵ لە پشتی پیکەبەکە کەوتبوونە سەر یەکدی، هەزاران مەلیش ببوونە چەتری سەر سەریان، دەتوت دەیانەوێ دڵی مناڵە داهۆڵەکان بدەنەوە، بە چریکەیەکی جەرگبڕ ئاسمانیان کاس دەکرد وەک ئەوەی بیانلاوێننەوە، چەلەبی سەری لە پەنجەرەکەوە دەرهێنا و تـفی هەڵدەدا، مەل و فڕندەی دونیای بە نەفرەت دەکرد، کتوپڕ بارانی ڕیقنە دایکرد و بەر دهم و لووت و سمێڵ و چەناگە و چاوی چەلەبی کەوت، هەر زوو ژیژک ئاسا سەری بردەوە ژوورێ، لە ڕقانا و بێئاگا لە خۆی دەستی ڕاستەی بەردا و کۆڵەمستێکی خێواندە سەر و جامانەی حەمە داهۆڵ و پەڕاندی.. ئەم خەنییەوە.. بێ ئەوەی بزانێ بۆ؟!
-
خۆلاسەیەکی تاریخی کورد و کوردستان
95,000 تومانبەردەستبوون: لە ئەمباردایەتەواو بووە
ڕەنگە بکرێت مێژووی «خولاسەیەکی تاریخی کورد و کوردستان» وەک دەسپێکی لاکردنەوە و گرنگی و بایەخدان بە بواری مێژووی ئەندێشە تەماشا بکرێت. زەکی بەگ لەم کتێبەیدا باس لە دامەزرانی یەکەم ئەنجومەنە کوردییەکانی کورد لە ئەستەمۆڵ وەک بەشێک لە مێژووی کورد دەکات (ئەمین زەکی، ١٣٩٧: ٢٤١) و ئەم کارە ـ واتە بەشداری ئەندێشە و ڕووداوی بواری ئەندێشە لە مێژووی کوردا ـ یەکەم جار زەکی بەگ ئاوڕی لێ داوەتەوە و لێرەوە جێگەی ڕامان و باسکردن و بیرکردنەوەیە.
لێدوانەکان
هێشتا لێدوانێک نەنووسراوە.