| کێش | 400 g |
|---|---|
| جۆر | کتێب |
| جۆری بڵاوکراوە | چاپکراو |
| نووسەر | مەسعوود محەمەد |
| ژمارە لاپەڕە | ٢٣٨ |
| بوار | ڕەخنە, وێژە و ئەدەبیات |
| چاپەمەنی | مانگ |
| ISBN | 978-600-8912-11-8 |
بەرهەمی پەیوەندیدار
-
درایڤر و کورد
20,000 تومانبەردەستبوون: لە ئەمباردایەتەواو بووە
ئەم وتارانە، لە گۆڤاری ئەنجومەنی پادشاهی ئاسیایی و بولتەنی قوتابخانەی توێژینەوە ڕۆژهەڵاتی و ئەفریقییەکانی سەر بە زانستگەی لەندن-سواس ، و گۆڤاری پێداچوونەوەی ئاسیایی وەرگیراون و ڕاستەوخۆ کراونەتە کوردی.
نووسەری وتارەکان، «گۆدفری ڕۆللیس درایڤر» (۱۹۷٥-۱۸۹۲)، مامۆستای پێشووی مێژوو لە زانستگەی «مەگدێیلن» لە شاری ئۆکسفۆردی بریتانیا و پسپۆڕی پایەبەرزی زمانی عیبڕی و یاسای بابیلی بووە، زمانی عەرەبی زانیوە و لای وابووە گەلێک وشەی نەزانراوی تەوڕات، لە ڕێگەی زمانی عەرەبییەوە دەدۆزرێنەوە.
«درایڤر» هەروەها زانایەکی دەگمەنی ڕۆژئاوایە، کە لە سەرەتاکانی سەدەی بیستەمدا مێژوو و ئایینی کوردی خستووەتە بەر توێژینەوە و بە شێوازێکی بابەتیانە لە بواری جۆربەجۆری کۆمەڵایەتی، فەرهەنگی، مێژوویی گەلی کوردی کۆلیوەتەوە. وەک ئەفسەرێکی سوپای بریتانیش پێوەندی لەگەڵ کاربەدەستانی «انتداب»ی عێراقیدا هەبووە.
«به‌شێک له پێشه‌کی وه‌رگێڕ» -
مەکەنزی و کورد
12,000 تومانبەردەستبوون: لە ئەمباردایەتەواو بووە
ناوی مەکەنزی وەک پسپۆڕی زمان و ئەدەبی کوردی لە پەنجاکانی سەدەی بیستەمدا بڵاو بووەوە و تا سەرەتای هەشتاکان ئەم ناوە لە ئەورووپا و بەتایبەت لە بریتانیا هاوڕێ بوو لەگەڵ چەمکی کوردناسی و توێژینەوە لە زمان و ئەدەبی کوردی.
مەکەنزی بۆ کۆمەڵانی کورد، بە تایبەت، کاتێ ناسرا کە مامۆستای نەمر تەوفیق وەهبی چووە شەڕە جەنگی و بە نووسینی وتاری «دوو تەقەلای بەسوود»، هەوڵی دا بەرپەرچی بۆچوونەکەی بداتەوە کە لەگەڵ باوەڕی باوی کورداندا یەکی نەدەگرتەوە و یەکبوونی زمانی کوردی و مادی نەدەسەلماند.
«به‌شێک له پێشه‌کی وه‌رگێڕ» -
حه‌سار و سه‌گه‌کانی باوکم
11,000 تومانبەردەستبوون: لە ئەمباردایەتەواو بووە
«هه‌ركێ ئه‌م حه‌ساره‌ی به دڵ نییه، با بڕوات.. من چاك ده‌زانم له ده‌ره‌وه‌ی ئێره چییان لێ دێت.. حیكمه‌تی من نه‌بووایه ئه‌م حه‌ساره وێران ده‌بوو.. خشت به خشتی جێده‌ستی منی پێوه دیاره، به‌م پشتانه كاریته و شه‌قڵه‌كانیم هێناوه، ئه‌وه‌نده پێوه‌ی هیلاك بووم، هه‌قی ئه‌وه‌م هه‌یه ئه‌وه‌ی زمان هه‌ڵبێنێته‌وه، له ڕه‌گه‌وه زمانی ببڕم.. خه‌یاڵی خۆتان خراپ مه‌كه‌ن.. له ده‌ره‌وه‌ی ئه‌م حه‌ساره‌ی من و دوور له چاوه‌كانی من كه‌ستان ناژین، ئه‌گه‌ر ئه‌وانه به هه‌ق كوڕ و كچی منن، با خزمه‌تی حه‌ساره‌كه بكه‌ن، هه‌ر یه‌كه و ئیشی خۆی جوان ڕاپه‌ڕێنێت، ئه‌و كوڕه‌شی كه له من هه‌ڵده‌گه‌ڕێته‌وه، موسته‌هه‌قی سه‌ربڕین و خه‌ساندنه…
-
کۆی چیرۆکه‌کان – شێرزاد حەسەن
30,000 تومانبەردەستبوون: لە ئەمباردایەتەواو بووە
خۆری دەم کەل لە پرتەقاڵێکی گەورە دەچوو، ئەو پرتەقاڵەی مناڵە داهۆڵەکان دیویانە و تامیان نەکردووە، ئەمجارەیان تۆزەکە زەڕکەفتی و… زەردەپەڕیش هەموو گەردیلەیەکی دادەگیرساند… دە داهۆڵە مناڵ لە پشتی پیکەبەکە کەوتبوونە سەر یەکدی، هەزاران مەلیش ببوونە چەتری سەر سەریان، دەتوت دەیانەوێ دڵی مناڵە داهۆڵەکان بدەنەوە، بە چریکەیەکی جەرگبڕ ئاسمانیان کاس دەکرد وەک ئەوەی بیانلاوێننەوە، چەلەبی سەری لە پەنجەرەکەوە دەرهێنا و تـفی هەڵدەدا، مەل و فڕندەی دونیای بە نەفرەت دەکرد، کتوپڕ بارانی ڕیقنە دایکرد و بەر ده‌م و لووت و سمێڵ و چەناگە و چاوی چەلەبی کەوت، هەر زوو ژیژک ئاسا سەری بردەوە ژوورێ، لە ڕقانا و بێئاگا لە خۆی دەستی ڕاستەی بەردا و کۆڵەمستێکی خێواندە سەر و جامانەی حەمە داهۆڵ و پەڕاندی.. ئەم خەنییەوە.. بێ ئەوەی بزانێ بۆ؟!
-
پێدەشتی کارمامزە کوژراوەکان
35,000 تومانبەردەستبوون: لە ئەمباردایەتەواو بووە
…کە ئاوڕت دایەوە پێدەشتێکی پان و بەرینت بەجێدەهێشت، ڕووت وەک بەری دەست، بە ئاسمانەوەش، نزیک بەسەر سەرتەوە، قاژەقاژی دەیەها پۆلە ڕیشۆڵە کە خۆی دەدا لە هەزاران کاسیان دەکردی، هەر دەتوت بۆ مەرگ و دیلییەتی ئەو سەدەها ڕیشۆڵە بەندکراوەی ناو تۆڕەکەی سەر پشتی کەرە دێزەکەت دەیانقریشکاند، ترسایت لەوەی بە هێزی هەزارەها دەنووک و چڕنووک تۆ و دێزە و تۆڕی پڕ لە ڕیشۆڵە بە ئاسماندا هەڵفڕێنن، هێشتا گەڕەک لێتەوە زۆر دوورە، وای لەو گەڕەکە کۆن و پەڕپووتە، هەر دەڵێی کەچە جلێکە و لە هەزار لاوە پینە کراوە، لەوەدایە هەر هەموو پینەکانی لێک هەڵبوەشێن چونکێ خودا لە ئان و ساتی دروست کردنی پەلەی بووە و جەمسەری پینەکانی جوان بەسەر یەکەوە نەدووریوەتەوە، لە شارێکدا کە گوایە بەر لە هاتنی هەر هەموو پێغەمبەرەکان هەر هەبووە، نە بوومەلەرزەیەک ڕماندوویەتی، نە لافاوێک بردوویەتی، نە لەشکری تورک و عەرەب و عەجەم توانیویەتی ئەو قەڵا تۆکمە و بەرزەی بڕمێنێ، نە گڕکانێک سووتاندوویەتی و نە نەفرەتی یەکێک لەو پێغەمبەرانەش نغرۆی کردووە.
-
دیوانی حاجی قادری کۆیی
33,000 تومانبەردەستبوون: لە ئەمباردایەتەواو بووە
حاجی قادری کۆیی لە ساڵی 1816 لە کۆیە لە دایک بووە. لە مزگەوتی موفتی کۆیە دەستی كردووه به خوێندن. هەر لە منداڵییەوە دایک و باوکی نەماون و مەلای ئەحمەدی خاڵۆزای بەخێوی کردووە. حاجی قادر حەجی نەکردووە، وشەی حاجی بە مانای ئەوەیە کە لە مانگی حاجیان لە دایک بووە و ھەر لە منداڵییەوە حاجی قادریان پێ گوتووە. بۆ درێژەدان بە خوێندن ڕێی سەردەشت و سابڵاغ و شنۆ دەگرێتە بەر. لە ڕۆژهەڵاتی کوردستان، ئیجازەی مەلایەتی وەردەگرێ و دواتر دەگەڕێتەوە کۆیە. پاش ماوەیەک ژیان بەسەر بردن لە زێدی خۆی، هەست بە کەمتەرخەمی خەڵکی نیسبەت بە خەمخۆرانی وڵاتەکەی دەکات و کۆیە بەجێ دەهێڵێت و ڕوو لە ئیستانبووڵ دەکات. لەوێ لەگەڵ بنەماڵەی بەدرخانییەکان ئاشنا دەبێت و دەبێتە مامۆستای تایبەتی منداڵانی ئەم بنەماڵەیە. هەروەها لەگەڵ کەیفی جوانڕۆیی دەبنە هاوڕێ و لە پاش مەرگی کەیفی، بە قەسیدەیەک دەیلاوێنێتەوە. حاجی بەر لە چوونی بۆ غوربەت، شێعری نەتەوەیی و کۆمەڵایەتی دانەناوە و زۆربەی شێعرەکانی تا ئەودەمە، دڵداری بوون. تا کۆتایی ژیانی ژنی نەهێناوە و بێ ماڵ و منداڵ ماوەتەوە. لە ساڵی ١٨٩٧ پاش ٧٣ ساڵ تەمەن، لە شاری ئەستەنبووڵ کۆچی دوایی دەکات و لە بەری «ئوسکودار» لە گۆڕستانی «قەره‌ج ئەحمەد»، ئەسپەردەی خاک دەکرێت.
-
خۆلاسەیەکی تاریخی کورد و کوردستان
95,000 تومانبەردەستبوون: لە ئەمباردایەتەواو بووە
ڕەنگە بکرێت مێژووی «خولاسەیەکی تاریخی کورد و کوردستان» وەک دەسپێکی لاکردنەوە و گرنگی و بایەخ‌دان بە بواری مێژووی ئەندێشە تەماشا بکرێت. زەکی بەگ لەم کتێبەیدا باس لە دامەزرانی یەکەم ئەنجومەنە کوردییەکانی کورد لە ئەستەمۆڵ وەک بەشێک لە مێژووی کورد دەکات (ئەمین زەکی، ١٣٩٧: ٢٤١) و ئەم کارە ـ واتە بەشداری ئەندێشە و ڕووداوی بواری ئەندێشە لە مێژووی کوردا ـ یەکەم جار زەکی بەگ ئاوڕی لێ داوەتەوە و لێرەوە جێگەی ڕامان و باس‌کردن و بیرکردنەوەیە.
-
-
مێژووی کورد لە سەدەی شازدەهەمدا
33,000 تومانبەردەستبوون: لە ئەمباردایەتەواو بووە
«شەرەفنامە»ی شەرەفخانی بدلیسی، وەک سەرچاوەیەکی مێژووی کورد نوسخەی لە زۆر کون و کەلێنی دنیادا هەیە، بەڵام ئەو نوسخەیەی شەرەفخان بە دەستی خۆی نووسیوییە لە ئینگیلتەرە، لە کتێبخانە بەناوبانگەکەی بۆدلیاندا پارێزراوە (۱۲۹). ئەم کتێبە کە شەرەفخان بە زمانی فارسیی نووسیوە لەم دواییانەدا وەرگێڕدراوەتە سەر چەندین زمانی بێگانە.
ئیدی بەم ڕەنگە، هەروەک لە سەرەوە گوتمان، بە پشتوانیی «شەرەفنامە»ی شەرەفخانی بدلیسی وەک لە سەرچاوەیەکی لەمێژینە کەڵک وەرگرتن، نووسینی کتێبێکی نوێ دەربارەی مێژووی کورد لە سەدەی ١٦هەمدا بوو بە کارێکی ناچاری و لە خۆلێ هەڵبواردن بەدەر بوو. بێگومان ئەم کتێبە مێژووی تەواوی کورد نانوێنێ، چونکە بۆ بەداوێنتر لە مێژووی کورد لە سەدەکانی ناویندا کۆڵینەوە و شیکردنەوەی ئەم مێژووە کاری زانستانەی گەورەتر و بەپشووتری دەوێ.
لێدوانەکان
هێشتا لێدوانێک نەنووسراوە.